Shivalingam (10) |
De vorige keer zagen we hoe Shiva, als Nataraja, koning van de dans, de wereld schept, vernietigt, herschept enz. Wervelend in een kring van geluid en vuur behoedt hij de existentie voor verdorring. In geen enkel beeld treffen we zoveel betekenisvolle details aan als in dat van Shiva Nataraja. Het tegenovergestelde is het geval met de rechtopstaande, cilindrische, doorgaans zwarte steen, bekend onder de naam Shivalingam, die je overal in India aantreft. SHIVA ALS ABSTRACT SYMBOOL Stenen, vooral bijzonder gevormde, belichamen, net als bergen, bomen en rivieren, van oudsher het heilige. Zo ook deze steen. De fallusstructuur, en zijn plaats in een open bekken (yoni), wijzen er op dat de steen oorspronkelijk een vruchtbaarheidssymbool was. De relatie met Shiva dateert van later, toen in de godenverhalen Shiva ook in lingamvorm begon te figureren. Commentaren en hymnen verduidelijkten de diepere betekenis ervan. De steen, de lingam, representeerde Shiva, de welwillende, van wie alle leven afhankelijk is. Niet in menselijke, maar in symboolvorm (lingam betekent: teken, kenmerk), daarmee des te heiliger. Het verband tussen steen en fallus, yoni (vulva) en procreatie, verdween naar de achtergrond. Een bijzondere gebeurtenis, beschreven in de zogeheten lingodbhavamurti mythe, droeg daaraan bij. Eens twistten Brahma en Vishnu met elkaar over wie van hen de machtigste was. Omdat hun geruzie de wereld onbestuurbaar dreigde te maken, kwam Shiva tussenbeide. Hij toverde een enorme vuurzuil tevoorschijn. Wie er het begin of eind van vond, zou winnen. Vishnu veranderde zichzelf in een everzwijn. Al groef hij uit alle macht, een begin vond hij niet. Brahma, in de gedaante van een zwaan, vloog zo hoog hij kon. Hoewel hij het eind niet vond, beweerde hij van wel. Boos om die leugen sprong Shiva uit zijn zuil. Voor straf sloeg hij Brahma's hoofd er af (een van de vijf die Brahma had). Onder de indruk van zijn macht, zijn onmetelijke lichtzuil, erkenden zij in Shiva hun meerdere. Net als Brahma en Vishnu, geen hindoe die bij het vereren van lingams meent dat het Shiva's fallus is tot wie hij zich richt. Voor het afsmeken van vruchtbaarheid bewandelt hij andere wegen. Daarover later.
|