Zoals uiteindelijk iemands leven diens boodschap is en niet wat hij of zij allemaal te berde bracht, zo ligt de zeggingskracht van films bij het episodische, bij het verloop van de gebeurtenissen in de tijd. Waar verhaal en roman omhaal van woorden nodig hebben, zoals voor emoties, stemming, lichaamstaal, weet film dit rechtstreeks aan ons over te brengen. Daarbij is het, uiteraard binnen de marges van het handelingsverloop, de kijker zelf die bepaalt wat voor hem of haar de relevantie ervan is.

Sterker nog: de kijker verfilmt de film. De film spoelt over diens eigen projecties naar het doek van zijn visuele brein. Daarmee spelen zich van een film evenveel versies af als zich toeschouwers in de zaal bevinden. Des te sterker is dit het geval wanneer een film meerdere genres bestrijkt, vanuit meerdere lagen - zoals psychologische, relationele, ethische, maatschappelijke, spirituele - kan worden beleefd. Is bij rechttoe rechtaan films vanaf het begin duidelijk waar zij over gaan, meerlagige films vragen om een bewust zoekproces. Een zoekproces naar het centrale thema, zoals dat in interpretatievaktaal heet.

Vanuit dat perspectief naar ‘Million Dollar Baby’ kijkend lijkt prestatie-motivatie het centrale thema. Maggie wil uitblinken, zichzelf waar maken, heeft daar alles voor over. Zij kiest daarvoor de bokssport, een sport die er op is gericht de ander, je tegenstander, als het maar enigszins kan knock out te slaan, dan wel, via ingrijpen van de referee, uit de ring te werken. Wat staat voor: de ander mag er kost wat kost niet zijn, wat niets anders is dan projectie van ‘er zelf niet mogen zijn’. Daarmee gaat Million Dollar Baby over zelfrealisatie, over hoe ver je daarin mag gaan, over het ‘ons willen laten zien, desnoods met geweld’.

Over wat te doen als het anderen betreft, anderen die daarbij op zelfvernietiging afstevenen? Blijf je hen faciliteren of stop je? Blijf je aan de kantlijn of moet je ingrijpen, zo dat mogelijk is? Dat zijn de vragen waar bokstrainer Frankie, en Eddie, diens assistent, voor staan. Net zoals wij. Althans in situaties waarin we menen dat ons dierbaren een zelfdestructieve weg dreigen in te slaan.

Anthony Draaisma

lente 2016

In Clint Eastwood's ‘Million Dollar Baby’ (2004) speelde Lucia Rijker, een befaamd Nederlands-Surinaams bokster, een belangrijke bijrol. Daarover elders meer. Over zelfverkozen levensbeëindiging en hulp daarbij - voor menig recensent is euthanasie het centrale thema van de film - zie op deze site ‘Lijden aan het leven revisited’ resp. ‘Over waardigheid en existentieel lijden’.