In de klassieke wereld was het rond mythen dat het religieuze en maatschappelijk leven gestalte kreeg. De invloed van Griekse mythen reikte tot ver over Griekenlands grenzen. In deze rubriek een speurtocht naar wat daarvan voortleeft in onze cultuur.

Eerder vertelden we hoe Zeus de lieftallige Europa schaakte, tegen haar wil de liefde met haar bedreef. “Zulk gedrag past de goden niet”, aldus tekenden we aan. Natuurlijk, vanuit ons perspectief is Zeus een overspelige bedrieger, recidiverende zedendelinquent zelfs, zoals we nog zullen zien. Zeus echter stamt uit een tijd waarin Chaos aan de oorsprong van de wereld lag. Al was zij vormloos, Chaos bracht Gaia (aarde) voort. En Eros (liefde). Waarna dag, nacht, dood, slaap en droom uit de gapende diepte - de oorspronkelijke betekenis van chaos - te voorschijn kwamen. Oerkrachten, gepersonifieerd door furiën, titanen, cyclopen, barstten los. Een en al warboel. Warboel, de betekenis die chaos thans voor ons heeft.

Elkaar bestrijdende goden maakten het er alleen maar erger op. Vooral Kronos. Niet alleen castreerde hij zijn vader (Ouranos), hij verslond ook zijn kinderen. Behalve Zeus. Die ontsprong de dans. Laten we diens gedrag dus maar door de vingers zien, dicht als Zeus nog staat bij ons oerbegin. En dankbaar zijn dat hij zijn broers en zussen bevrijdde uit Kronos’ buik. De macht onder hen verdeelde: Poseidon de zee, Hades de onderwereld, Demeter de natuur, Hestia huis en haard, Hera tot vrouw nam. Zeus bracht orde in de chaos, toen het niet erger meer kon. Zonder hulp deed hij dat niet. Cyclopen gaven hem donder en bliksem ... Wapens om rechteloosheid en geweld mee te bestrijden. Wapens die staan voor protest, kordaat gedrag, ingrijpen zelfs.

Ook in ons persoonlijk leven komen ze van pas, die wapens. Bijvoorbeeld wanneer het ene denkbeeld over het andere buitelt, de ene impuls de andere verdringt. “Guernica” (1937), het schilderij dat Picasso maakte n.a.v. het bombardement op Guernica, toont de gewelddadige kant van chaos. Het groeide uit tot symbool van verzoening, werd teken van hoop op blijvende vrede.