2. OVER HET VERBAND TUSSEN DE PIJN VAN DE WERELD
EN GROOTSCHALIG KARMA
2.1. Opnieuw dus drong zich de vraag op hoe om te gaan met
de pijn van de wereld. Toegegeven, mijn vreugde over ons aller
onsterfelijke ziel, het wonder van ons niet te kwetsen atman,
was niet al te stevig gebleken. Desondanks vroeg ik me af of
er niet ook andere redenen waren voor mijn blijvende gevoel tekort te schieten. Die waren en zijn er, zoals ik me spoedig realiseerde.
Al zo vaak immers had ik gezegd: “de pijn van de wereld is te groot voor
mij, te groot voor mijn normale mensenhart”. En deftiger: “de pijn
van de wereld gaat de menselijke maat te boven”. Pas nu echter drong
tot mij door waar ik met die uitspraken naar verwees: de pijn van de wereld
had en heeft te maken met karma (6). Meer in het bijzonder met wat wel genoemd
wordt: collectief karma. Alsook met “kosmisch karma”, zoals dat
heet. Opeens besefte ik: meer dan ooit tevoren worden wij geconfronteerd met
de gevolgen van deze bovenindividuele vormen van karma. Het is dáárvoor
dat we niet voldoende zijn toegerust. Het is dáárvoor dat ons
hart te klein is. Nóg te klein is...
2.2. Hoewel dit voor menigeen wellicht volstrekt geen verrassend
inzicht is, voelde ik een belangrijke ingang voor beter begrijpen
op het spoor te zijn. Bang voor overhaaste conclusies bleef ik
er liever eerst nog dicht bij in de buurt - bij het soort karma
dus dat ver uitgaat boven individueel karma. Ik realiseerde me
dat voor menigeen het karmaconcept een negatieve lading heeft.
Te vaak was het verbonden met passiviteit, gelatenheid, fatalisme.
Als zou je door anderen te helpen, of door zelf in je eigen leven
tussenbeide te komen, anderen zowel als jezelf de mogelijkheid ontnemen dat
karma zélf uit te werken, zoals dat wel heet. Die negatieve klankkleur was ook voor collectief
karma gaan gelden. Zelfs genocide had men ermee willen rechtvaardigen. Als zou de betreffende bevolkingsgroep die over zichzelf hebben afgeroepen.
Niet een enkele keer maar soms zelfs doorlopend. Om zulke associaties
te vermijden besloot ik het adjectief “collectief” te
vervangen door “grootschalig”.
2.3. Het voordeel van de terminologie “grootschalig karma” is
dat deze terminologie, duidelijker dan met “collectief karma” het
geval is, verwijst naar de grote schaal waarop de pijn van de
wereld zich voordoet. Met het adjectief “grootschalig” komt
wellicht ook beter de rol van de media tot uitdrukking. Ik doel
op de grote rol die de media spelen in het vrijwel gelijktijdig, live,
over de gehele wereld verspreiden van berichten over lijden
en onrecht dat zich waar ook ter wereld voordoet. Spreken in
termen van grootschalig karma geeft bovendien tegelijk aan dat
het als getuige meebeleven van de pijn van de wereld voor ons
individueel welhaast te zwaar is. Althans bezien vanuit ons doorsnee mensenhart. Kost het reeds
veel moeite, pijn en tijd, om het eigen individuele karma
te verstaan en te dragen, met grootschalig karma
is dat sterker nog het geval. Zeker wanneer het grootschalig
karma betreft met een ontstaansgeschiedenis van meerdere honderden,
zo niet duizenden jaren. Van bovendien uiterst complexe, clusterachtige
aard. Zonder ook nog maar enig eenduidig lineair-oorzakelijk verband.
2.4. Hoewel we, gegeven de dus vaak lange ontstaansgeschiedenis,
veel grootschalig karma niet dan wel volstrekt onvoldoende begrijpen,
toch bevinden wij er ons als het ware in. We zijn eraan gerelateerd, door medebepaald.
Meer dan ooit tevoren, als de wereldburgers die wij thans
zijn. Niet alleen zijn we onderhevig aan de consequenties ervan,
we zijn er mede oorzaak van – door ons handelen, onze reacties
erop. Door ons niet handelen waar handelen geboden is. We
continueren het. In eindeloze ketens. Hetzij in steeds nieuwe
richtingen, hetzij naar verzadigingspunten toe, zelfs beide. Dat geldt voor
ons omgaan met aarde en milieu. Zelfs al lijken onze individuele
interacties qua gevolgen nauwelijks waarneembaar. Het geldt ook,
duidelijker zichtbaar, voor ons omgaan met elkaar. Binnen het
kleine dorp dat onze wereld thans is. Binnen ook de internationale
gemeenschap die wij als gezamenlijke landen vormen.
2.5. Kortom, grootschalig karma als fenomeen is iets waar wij
allen bij betrokken zijn. Wij allen zijn immers gerelateerd aan
plaats, tijd en cultuur. Want dat zijn, onder andere, de manifestaties
waarin grootschalig karma zich kenbaar maakt. Daarmee bepaalt,
ik herhaal het nog maar eens, grootschalig karma in sterke mate
ons individuele bestaan. Tevens echter vormt het een opgaaf.
Om er naar beste kunnen mee om te gaan. Om ernaar te streven
door ons handelen, en niet-handelen waar onthouding van handelen geboden is, geen nieuw negatief grootschalig
karma te creëren. Kortom, grootschalig karma maakt deel uit
van ons individuele karma, van onze individuele levensopgaaf (7).
Welnu - en daar wilde ik naar toe - dat is inclusief de pijn en onmacht die wij ervaren door
getuige te zijn van de pijn van de wereld. Het is in de nagenoeg
gelijktijdigheid van die pijn, de alomtegenwoordigheid ervan, de grote schaal
waarop, de gruwelijke gedetailleerdheid waarmee, dat ons huidige getuigeschap
verschilt met dat van voorheen – toen ons getuigeschap
betrekking had op pijn van relatief nabij. Het zijn precies déze
verschillen die maken dat ons doorsnee mensenhart tekort schiet.
Reden waarom ons hart een nieuwe toerusting nodig heeft.
|
