In de klassieke wereld was het rond mythen dat het religieuze en maatschappelijk leven gestalte kreeg. De invloed van Griekse mythen reikte tot ver over Griekenlands grenzen. In deze rubriek een speurtocht naar wat daarvan voortleeft in onze cultuur.

   

Gaan we vanuit Orpheus terug naar Demeter en Persephone, dan zien we het thema ‘fugit amor’, pijn vanwege de onbereikbare geliefde ander, daar al verschijnen. Al speelt er iets anders ook. Ontroostbaar als Demeter is vanwege het verdwijnen van haar intussen volwassen dochter, heeft hun relatie een symbiotische, verstikkende kant: Demeter laat niets meer groeien! Dat Hades Persephone schaakte toont ons dat symbiotische relaties alleen op bruuske wijze kunnen worden doorbroken (*). Tegelijk laat de mythe zien dat het uiteindelijk toch nog goed komt, altijd al goed was, onverbrekelijk als de band tussen ouder en kind is (**).

Ook de dochter huwt, wordt moeder, de zoon vader. Na ons, nee, tijdens ons leven al, zijn zij het die de samenleving dragen. Zoals wij ooit het vlaggetje kregen overgedragen, zo zullen ook zij dat doen. In een eeuwig-cyclische tred van leven-sterven-leven-sterven, geven wij het leven door. Binnen een continue overdracht van kennis en cultuur, onderling afhankelijk, is ons leven eerst en vooral bovenindividueel … Mooi gezegd wellicht, maar of dit inzicht de pijn verzacht zodra ‘fugit amor’ ons overvalt, valt nog te bezien. Eerder dan bevreesd te zijn voor onze eigen dood, vrezen we het voortijdig verlies van dierbare anderen.

De linkerafbeelding - fragment van een marmeren beeld van de hand van Bernini (1621) - toont een Persephone die zich uit de greep van Hades wil bevrijden. De rechterafbeelding ten slotte - van de hand van Sayara, een eigentijds kunstenares - toont een Persephone die zich tegen Hades niet verzet.