In de klassieke wereld was het rond mythen dat het religieuze en maatschappelijk leven gestalte kreeg. De invloed van Griekse mythen reikte tot ver over Griekenlands grenzen. In deze rubriek een speurtocht naar wat daarvan voortleeft in onze cultuur.

Vertelden we de vorige keer over Psyche die haar geliefde, Amor, niet mocht zien, denk ik aan een soortgelijk verhaal, qua rolverdeling tussen de beide seksen omgekeerd. Wie de kuise Artemis in natura zag, zoals Aktaion overkwam, werd meedogenloos door haar gestraft. Op jacht zag hij haar zich baden, te laat wendde hij zich af. Artemis bespatte hem met water, veranderde hem in een hert. Zijn jachthonden herkenden hem niet, verscheurden hem, de arme sterveling … Waarom ik dit vertel? Net zoals ik nu, regen de barden van weleer het ene verhaal aan het andere. Aan chronologie stoorden zij zich niet.

Die werd bekend verondersteld. Vanuit chaos was de kosmos ontstaan, onnavolgbaar geordend door goden. Daarna verscheen de mens, met in zijn kielzog helden die onrecht bestreden. Verhalen erover hadden als leidend thema: hoe te leven. Kijkend met ogen van nu lijkt onze morele ontwikkeling er in terug te vinden. Tegelijk betwijfel ik het. Denk ik niet te antropocentrisch? Onze moraal blijkt diep verankerd (*). Empathie en altruïsme vinden we bij tal van andere, oudere levensvormen dan de onze. Zoals bij Cerberus, Hades’ hellehond, die voor Orpheus’ smart bezweek. Bij de boom zelfs, die Daphne’s wens vervulde.

Eerder dan als godin van de jacht werd Artemis vereerd als beschermster van de natuur. Aktaions verhaal toont waar onbeschaamdheid jegens haar toe leidt. Hoe het wél moet zien we in het hierboven weergegeven reliëf uit Artemis’ tempel te Brauron. Het is te bewonderen in het plaatselijk museum te Vravrona.